აზერბაიჯანი ბაქო-თბილისი-ყარსის რკინიგზის ქართულ მონაკვეთში ინვესტიციას ზრდის

დავით ნარმანია ენერგოეფექტურობისა და მდგრადი გათბობის შესახებ საერთაშო...

დავით ნარმანიამ აღნიშნა, რომ ენერგეტიკის სექტორში მნიშვნელოვანი ცვლილებები განხორციელდა ევროპული პრაქტიკისა და სტანდარტების დანერგვის კუთხით.„სემეკთან არსებულ ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრს ეძლევა შესაძლებლობა ევროკავშირის პროექტთან - EU4Energy-სთან ერთად უმასპინძლოს კონფერენციას მდგრადი გათბობისა და ენერგოეფექტურობის შესახებ. კონფერენცია შესაძლებლობას აძლევს მონაწილეებს განიხილონ ენერგოეფექტურობის საკითხები, თანამედროვე ტენდენციები, მარეგულირებელი ჩარჩოები და ხელი შეუწყონ ახალი მიდგომების დამკვიდრებას. საქართველო დიდ ყურადღებას ანიჭებს ენერგოეფექტურობის საკითხების სრულყოფას. მნიშვნელოვანია ენერგიის დაზოგვის, ენერგიის მიწოდების უსაფრთხოების, ენერგოდამოუკიდებლობის გაზრდა, ასევე ენერგეტიკულ ბაზარზე ენერგოეფექტიანობის გაუმჯობესების ხელშემშლელი დაბრკოლებების მაქსიმალურად აღმოფხვრა.მნიშვნელოვანია ცენტრალური გათბობის მიმართულება, რასთან დაკავშირებითაც განსხვავებული მოთხოვნები და მიდგომები არსებობს სხვადასხვა ქვეყანაში, მათი კლიმატური პირობებიდან და პოლიტიკის სპეციფიკიდან გამომდინარე. გათბობის სისტემებს სათბურის გაზების ემისიაში დიდი წვლილი შეაქვს. რეგულაციებით, რომლებიც ხელს უწყობენ ენერგოეფექტიანობას და განახლებადი ენერგიის წყაროების გავრცელებას გათბობის სექტორში, შესაძლებელია მნიშვნელოვნად შემცირდეს ემისიები. ამასთანავე, საყურადღებოა, რომ ეფექტური გათბობის სისტემების საშუალებით მომხმარებელს შეუძლია დაზოგოს ენერგიაზე გადასახადები.მარეგულირებელი ორგანოების პრეროგატივაა აღნიშნული მიმართულებით ეფექტიანი ღონისძიებების განხორციელება. მათ შორის, განახლებადი ენერგიის განვითარების ხელშეწყობა, შესაბამისი სტანდარტების შემუშავება, გამჭვირვალობისა და მომხმარებელთა ინფორმირებულობის ზრდა, სტანდარტებისა და რეგულაციების შესრულების მონიტორინგი“, - აღნიშნა დავით ნარმანიამ.კონფერენციის მონაწილეებს სიტყვით მიმართეს საქართველოში ევროკავშირის წარმომადგენლობის განვითარებისა და თანამშრომლობის ხელმძღვანელმა ნიკოლას სენდროვიჩმა, ევროპის ენერგეტიკის მარეგუილრებელთა საბჭოს გენერაკურმა მდივანმა მარა ბერზინამ, საქართველოს ეკონომიკისა და მდგადი განვითარების სამინისტროს ენერგეტიკული პოლიტიკისა და საინვესტიციო პროექტების დეპარტამენტის უფროსმა ჯუბო ტურაშვილმა, სემეკთან არსებული ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრის დირექტორმა ნუგზარ ბერიძემ.საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელ ეროვნულ კომისიასთან (სემეკ) არსებული ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრისა და ევროპის ენერგეტიკის მარეგულირებელთა საბჭოს ორგანიზებით 15-16 აპრილს, ქ. თბილისში მდგრადი გათბობისა და ენერგოეფექტურობის შესახებ საერთაშორისო კონფერენცია იმართება. მასში მონაწილეობას იღებენ სემეკის, ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროს, ენერგეტიკის სექტორში მოქმედი ორგანიზაციების, არასამთავრობო სექტორის, ენერგეტიკის სასწავლო ცენტრისა და სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციების ხელმძღვანელი პირები, ქართველი და უცხოელი ექსპერტები. კონფერენცია ტარდება ევროპის ენერგეტიკის მარეგულირებელთა საბჭოს „აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნებში სუფთა ენერგიებზე ტრანზაქციის ხელშეწყობის“ ევროკავშირის პროექტის EU4Energy-ს ფარგლებში. EU4ENERGY-ს ინიციატივა დაფინანსებულია ევროკავშირის მიერ 8.5 მილიონი ევროს ოდენობით და ერთობლივად ხორციელდება ევროპის ენერგეტიკის მარეგულირებელთა საბჭოს (CEER), ენერგეტიკის საერთაშორისო სააგენტოს (IEA) და ენერგეტიკული გაერთიანების სამდივნოს (EnCS) მიერ.

„საქართველოს ელექტროენერგიის ბაზარი: სამომავლო პერსპექტივები" - თიბისი...

საქართველოს ელექტროენერგიის ბაზარზე, ბოლო 28 წლის განმავლობაში, 1996 წელს სათბობ-ენერგეტიკის სამინისტროს შექმნიდან, 2023 წელს ელექტროსადგურების მშენებლობის ხელშემწყობი ახალი მექანიზმის ამოქმედებით დასრულებული, არაერთი გარდამტეხი ცვლილება განხორციელდა.2015-2023 წლის პერიოდში, საქართველოში ელექტროენერგიის სექტორში ჯამურად 1.2 მილიარდი დოლარის ინვესტიცია განხორციელდა. ელექტროენერგიის ჯამური დადგმული  სიმძლავრე 549 მგვტ-ით გაიზარდა. დღევანდელი მდგომარეობით, საქართველოს ჰიდროენერგიის მაქსიმალური პოტენციალის 47%, ქარის ენერგიის - 2%, მზის ენერგიის კი 0% აქვს ათვისებული.ელექტროენერგიის მოხმარების გრძელვადიანი ტენდენცია მზარდია. 2023 წელს მოხმარება, ძირითადად, მსხვილი კონტრაქტორების ხარჯზე შემცირდა, რაც ეპიზოდურ მოვლენას წარმოადგენს.სექტორებში ყველაზე მეტ ელექტროენერგიას მეტალურგია მოიხმარს. 2023 წელს მეტალურგიის შემდეგ, ყველაზე მეტი ელექტროენერგია წარმოების სექტორმა, კრიპტოინდუსტრიამ, წყალმომარაგებამ და სატრანსპორტო ინდუსტრიამ მოიხმარეს. თუმცა მეტალურგიასა და კრიპტოინდუსტრიაში ელექტროენერგიის მოხმარებამ, 2022-2023 წლებში, წინა წლებთან შედარებით, მნიშვნელოვნად იკლო. მეტალურგიის სექტორში კლება, რეგიონში გეოპოლიტიკური მდგომარეობის გაუარესებით და გლობალურად ფასების კლებით აიხსნება. კრიპტოინდუსტრიაში მოხმარების შემცირება კი, მსხვილი კომპანიების ქართული ბაზრიდან გასვლითაა გამოწვეული.დღეისთვის, ელექტროენერგიის ჯამური დადგმული სიმძლავრე დაახლოებით 4,600 მეგავატს შეადგენს. 2017 წლიდან, გარანტირებული სიმძლავრის შესყიდვის ტარიფებზე - PPA-ზე მორატორიუმის გამოცხადების შედეგად, დარგში ინვესტირება შენელდა. ახალი მხარდამჭერი მექანიზმი კი დარგის გააქტიურებას გამოიწვევს.2023 წელს ქვეყანაში გამომუშავებული ელექტროენერგიის 74% ჰიდროსადგურებმა, 26% - თბოსადგურებმა, 4.6% კი ქარის სადგურებმა გამოიმუშავეს. 2015-2023 წლებში, ჰიდროგენერაცია 28%-ით, თბოგენერაცია კი 42%-ით გაიზარდა. ზრდებს შორის სხვაობა განახლებადი რესურსების დამატებით საჭიროებაზე მიანიშნებს.აღსანიშნავია, რომ ბოლო წლებში, საქართველოს ენერგოსექტორი ნაკლებად ხდება იმპორტზე დამოკიდებული და გენერაციის მზარდი წილი გადის ექსპორტზე. 2023 წელს გენერაციის 10% გავიდა ექსპორტზე. იმპორტის წილმა მოხმარებაში კი 6% შეადგინა, რაც 2022 წელს 11% იყო.ელექტროენერგიის ბაზრის მომავალს შემდეგი მოვლენები და ტენდენციები განსაზღვრავს: საქართველოს ენერგოდამოუკიდებლობის და მდგრადი განვითარების მიზნები; ელექტროენერგეტიკული ბირჟა; ევროკავშირთან ინტეგრაცია; მსოფლიოში ელექტრონულ მოწყობილობებსა და ელექტროავტომობილებზე მოთხოვნის ზრდა; გეოპოლიტიკური დაძაბულობა და ევროპის ენერგოდამოუკიდებლობის საჭიროება; კლიმატის ცვლილება და მდგრადი ენერგო პოლიტიკა; მზის პანელების ფასის შემცირება/ტექნოლოგიების განვითარება და ელექტროენერგიით თვითუზრუნველყოფა.მაღალი ეკონომიკური აქტივობა ელექტროენერგიაზე მოთხოვნას  ზრდის. პროგნოზის მიხედვით, 2024 წელს ელექტროენერგიის მოხმარება წლიურად 5.1%-ით გაიზრდება. მოხმარების ზრდის განმაპირობებელი ფაქტორებია: შემოსავლების ზრდა, საცხოვრებელი პირობების გაუმჯობესება, ოჯახის ზომის შემცირება, ურბანიზაცია; საქართველოს სატრანსპორტო დერეფნის გააქტიურება; ელექტრონული მოწყობილობების მზარდი მოხმარება.2026 წლისთვის, ელექტროენერგიის გამომუშავება 16.3 ტვტ. საათს მიაღწევს, ძირითადად, ჰიდროენერგიის ხარჯზე.რაც შეეხება ექსპორტის პოტენციალს - საქართველოს მეზობელ ქვეყნებთან ენერგიის სტაბილური მიმოცვლის შესაძლებლობები აქვს, რაც მომდევნო წლებში კიდევ უფრო მეტად გაძლიერდება. თურქეთის ბაზარზე მოსალოდნელია მოთხოვნის უფრო სწრაფად ზრდა, ვიდრე გამომუშავების, რაც იმპორტის დამატებით საჭიროებას შექმნის.მომდევნო 3 წელიწადში, საქართველოში ელექტროენერგიის ჯამური საექსპორტო პოტენციალი 2.5 ტვტ. საათს გადააჭარბებს.2029 წელს დაგეგმილია შავი ზღვის წყალქვეშა კაბელის პროექტის გაშვება, რომელიც  წყალქვეშა მაღალი ძაბვის გადამცემი ქსელის მოწყობას და საქართველოსა და ევროპის ელექტროენერგეტიკული სისტემების  ერთმანეთთან დაკავშირებას ითვალისწინებს. 1,155 კილომეტრი სიგრძის კაბელი რუმინეთს დაუკავშირდება, რაც საქართველოსა და აზერბაიჯანს საშუალებას მისცემს, გაფართოებული საექსპორტო შესაძლებლობებით ისარგებლონ. ამასთან, პროექტის რეალიზაცია ხელს შეუწყობს ევროპისა და სამხრეთ კავკასიის რეგიონის ენერგეტიკული უსაფრთხოების გაძლიერებასა და განახლებადი ენერგიის სექტორის განვითარებას. პროექტის ფარგლებში, 2024 წლის ივლისში ტექნიკურ-ეკონომიკური კვლევა დასრულდება და გარემოსდაცვითი და სოციალური ზეგავლენის შეფასების რეპორტი მომზადდება."დარგში არსებული პოტენციალისა და ტენდენციების ჩვენი პარტნიორებისთვის გაზიარება, ძალიან დროული იყო რადგან იმისთვის, რომ ქვეყანამ გაიუმჯობესოს ენერგოუსაფრთხოება და შეამციროს იმპორტირებულ ენერგომატარებლებზე დამოკიდებულება, მაქსიმალურად უნდა ავითვისოთ არსებული განახლებადი რესურსი. სწორედ ქვეყნის ენერგოდამოუკიდებლობის მოპოვებას ემსახურება ყველა ის ჰესი, რომლებიც ჩვენი მხარდაჭერით ოპერირებს. თიბისის დაფინანსებით, საქართველოს მასშტაბით, ჯამში 42 ჰიდროელექტროსადგურია აშენებული ჯამური დადგმული სიმძლავრით 516 MW, საიდანაც 31 უკვე ოპერირებს, 11 კი მშენებლობის პროცესშია. აღსანიშნავია, რომ 2023 წელს ქვეყნის ელექტროენერგიის 65% სწორედ ჩვენი პარტნიორი ჰიდრო ობიექტების მიერ იყო გამომუშავებული. 15 წელიწადზე მეტია ენერგეტიკის სექტორს ვაფინანსებთ და პირველი ფინანსური ინსტიტუტი ვართ ბაზარზე, ვინც ამ დარგის პარტნიორი გახდა", - გიორგი თხელიძე, თიბისის გენერალური დირექტორის მოადგილე.

საქართველოს ელექტოენერგიის გენერაციის დიდი პოტენციალი აქვს, თუმცა, რეა...

ღონისძიება „თიბისი კაპიტალის" ორგანიზებით გაიმართა და მასში მონაწილეობა მიიღეს ელექტოენერგიის ბაზარზე მომუშავე პრაქტიკულად, ყველა მხარის - საჯარო უწყებების და კერძო ბიზნესების, საფინანსო და დონორი ორგანიზაციების წარმომადგენლებმა, ასევე დარგის ექსპერტებმა და საბანკო სექტორმა. ღონისძიების მთავარმა სპიკერებმა ისეთ მნიშვნელოვან საკითხებზე ისაუბრეს, როგორიცაა: ელექტროენერგიის გენერაციის, ფასის და მოხმარების დინამიკა, ბაზრის დერეგულაცია, დარგის მხარდაჭერის ახალი სქემა, სიმძლავრის აუქციონები, მსოფლიო ტენდენციები, ევროპასთან დაკავშირებადობა - შავი ზღვის წყალქვეშა პროექტი და სხვა.როგორც ლევან დავითაშვილმა თავის გამოსვლაში აღნიშნა, საქართველოს ელექტოენერგიის გენერაციის დიდი პოტენციალი აქვს, თუმცა, რეალიზების კუთხით ის სრულად არ არის ათვისებული. შესაბამისად, მნიშვნელოვანია ამ პროცესში კერძო სექტორთან, ინვესტორებთან და დეველოპერებთან დიალოგი, მათ შორის მხარდაჭერის მექანიზმებზე. მისი თქმით, საქართველოს ელექტროენერგიის ბაზრის განვითარება და ამ პროცესში კერძო სექტორთან თანამშრომლობა განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია ელექტროენერგიის მოხმარების ზრდის მსოფლიოში არსებული ტენდენციის ფონზე.„დიალოგს არ აქვს ალტერნატივა, რათა ჩვენი პოლიტიკა კიდევ უფრო ადეკვატური და სექტორის განვითარების მხარდამჭერი იყოს. ბოლო დღეებში არაერთი შეხვედრა გაიმართა, სადაც სახელმწიფოს მხარდაჭერის ძირითადი პრინციპები კერძო სექტორთან შევაჯერეთ - რომ ის უფრო ქმედითი იყოს და რეალურად განხორციელებული პროექტები მივიღოთ დროში უფრო სწრაფად. დღესაც „თიბისი კაპიტალთან" გვექნება მსჯელობა დაფინანსების წყაროებზე, რომ მასქიმალურად მოკლე დროში შევძლოთ პროექტები გადავიყვანოთ რეალიზების, განხორციელების ეტაპზე. ვფიქრობ რომ სახელმწიფოს მხრიდან მხარდამჭერი მექანიზმი ფასის კუთხით არის ძალიან ქმედითი, თუმცა, ჩვენ მზად ვართ, განვიხილოთ სხვა  მექანიზმებიც, რომელიც კიდევ უფრო დააჩქარებს ამ პროცესს", - განაცხადა ეკონომიკის მინისტრმა.ამასთან, ლევან დავითაშვილმა ხაზი გაუსვა, რომ ეკონომიკის სამინისტრო აქტიურად მუშაობს ელექტროენერგიის ბაზრის განვითარების, მათ შორის საკანონმდებლო კუთხით, რაც კერძო სექტორის, ინვესტორებისა და დეველოპერების საქმიანობაზე პოზიტიურ გავლენას მოახდენს.ასევე მან აქცენტი გააკეთა განახლებადი წყაროების ენერგო პროექტების მნიშვნელობაზე და მათი განხორციელების პროცესში სახელმწიფო და კერძო სექტორის, ასევე მოსახლეობასთან სწორი კომუნიკაციის საკითხზე - იქნება ეს გარემოს დაცვის, სოციალური საკითხები თუ სხვა.„ვფიქრობ, რომ მოსახლეობის მეტი ინფორმირებულობა და ასევე კონკრეტული, წამახალისებელი მექანიზმები, რომლებიც უპასუხებს მათ ინტერესებს,  გადამწყვეტი იქნება იმ პროცესში, რომ  განახლებადი წყაროებიდან პროექტები უფრო მალე განვახორციელოთ", - აღნიშნა ლევან დავითაშვილმა.

სემეკ-მა მოამზადა კანონპროექტი, რომელიც ენერგოკომპანიებისთვის ჯარიმები...

საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის თავმჯდომარის, დავით ნარმანიას ინფორმაციით, შესაბამისი კანონპროექტი მთავრობას უკვე გადაეგზავნა.„ჯარიმების გაზრდაზე კომისიას არაერთხელ აქვს დაყენებული საკითხი საქართველოს პარლამენტის წინაშე და არსებობს კიდეც კანონპროექტი, რომელიც ენერგეტიკის სექტორში ჯარიმების გაზრდას ითვალისწინებს. მარეგულირებელი კომისია მიიჩნევს, რომ დღეს მოქმედი კანონმდებლობით განსაზღვრული მაქსიმალური ჯარიმა 75 000 ლარი არ არის საკმარისი ზოგიერთი ტიპის სამართალდარღვევის პრევენციის ან შესაბამისი ადმინისტრაციულად დასჯის საკომპენსაციოდ.აქედან გამომდინარე, კომისია მიიჩნევს, რომ ჯარიმის მოცულობა უნდა გაიზარდოს 500 000 ლარამდე და მარეგულირებელ კომისიას უნდა მიენიჭოს მანდატი, რომ მან დაადგინოს დაჯარიმების წესი. აქედან გამომდინარე, მოვამზადეთ კანონპროექტი, მივაწოდეთ ეკონომიკის სამინისტროს, რათა მთავრობის მეშვეობით შევიდეს საქართველოს პარლამენტში დასამტკიცებლად. იმ შემთხვევაში, თუ კანონით იქნება ჯარიმების გაზრდა განსაზღვრული, მარეგულირებელ კომისიას მომზადებული აქვს შესაბამისი წინადადებები, რა ტიპის სამართალდარღვევაზე რა მოცულობის ჯარიმები უნდა იყოს. ეს ყველაფერი დადგენილი და დამტკიცებული იქნება წესებით. აქედან გამომდინარე, როცა ძალიან მნიშვნელოვან დარღვევასთან, შესაძლოა, გვქონდეს საქმე, კომისიას ექნება უფლებამოსილება, გამოიყენოს მაქსიმალური ჯარიმა 500 000 ლარის ოდენობით, თუმცა ეს არა ყოველთვის. კომისია ყოველთვის ცდილობს, სამართალდარღვევისას ადეკვატური ჯარიმა გამოიყენოს. ევროპაში ძალიან მაღალია, სხვათა შორის ,ჯარიმები, გაცილებით მაღალი, ვიდრე ჩვენ ვითხოვთ, თუმცა ვფიქრობთ, რომ, ჩვენთან არსებული ბრუნვების, გარემოს და სოციალურ-ეკონომიკური ფაქტორების გათვალისწინებით, ეს მოცულობა, რაც ჩვენ განვსაზღვრეთ, არის ოპტიმალური“, – განაცხადა სემეკ-ის თავმჯდომარემ.შეკითხვაზე, რა შემთხვევაში დაეკისრება კომპანიას ნახევარი მილიონი ლარის სანქცია, დავით ნარმანია განმარტავს, რომ კომპანიის მხრიდან მასობრივად თუ ირღვევა მომხმარებელთა უფლებები ან არ სრულდება მარეგულირებელი კომისიის მოთხოვნები, მითითებები, ასეთ დროს სემეკ-ს შესაძლებლობა უნდა ჰქონდეს, კომპანიის წინააღმდეგ მკაცრი სანქციები გაატაროს.„კომპანიას მარეგულირებელი კომისია როცა მიუთითებს, რომ მომხმარებლის უფლებები ირღვევა, რაღაც შემთხვევებში მასობრივად ერიცხება მომხმარებელს ზედმეტი თანხები და ამისთვის ცალკე გადაწყვეტილების მიღება, დაჯარიმება უწევს, როცა მომხმარებელთა დიდ კატეგორიას ეხება და წინასწარ არის განსაზღვრული ან მარეგულირებელი კომისიის მოთხოვნების, მითითებების შეუსრულებლობას აქვს ადგილი, ასეთ შემთხვევაში კომისიას უნდა ჰქონდეს მანდატი, გამოიყენოს უფრო მაღალი ჯარიმა, ვიდრე დღეს არის განსაზღვრული კანონმდებლობით“, – აღნიშნა ნარმანიამ.

„თუ ჩვენი სიმძლავრეები არ განვავითარეთ ვიქნებით დაუცველები ენერგეტიკის...

მისივე თქმით, თუ საქართველომ ეს პოტენციალი არ აითვისა, მაშინ ენერგეტიკის თვალსაზრისით დაუცველი დარჩება.„იმ შემთხვევაში თუ არ განვავითარეთ ჩვენი ენერგო სიმძლავრეები ვიქნებით აბსოლუტურად დაუცველები ენერგეტიკული თვალსაზრისით. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ენერგეტიკული მდგრადობა საქართველოსი არ იქნება ჩვენზე დამოკიდებული, რაც რასაკვირველია, საფრთხის შემცველია და ეს ასე არ უნდა იყოს.სტატისტიკას რომ ჩავხედოთ ვნახავთ, რომ ადგილზე თბოსადგურების მიერ წარმოებული ენერგია საკმაოდ დიდი მოცულობისაა, რაც ერთი შეხედვით დადებით შეხედულებებს გვიყალიბებს, მაგრამ გვავიწყდება, რომ ეს თბოსადგურებიც იმპორტირებულ ნედლეულზე მუშაობენ. შესაბამისად, ქვეყანა მაინც დამოკიდებულია იმპორტზე. საქართველოს ენერგეტიკული დამოუკიდებლობის მიღწევის შესაძლებლობა არსებობს დიდი ჰიდრო პროექტების, როგორებიცაა ნამახვანი, ნესკრა, ჰუდონი განვითარებით. აქვე აღვნიშნავ, რომ დღესდღეობით მზისა და ქარის ენერგია ვერ ჩაგვინაცვლებს სრულად ჰიდრო რესურსებიდან გენერირებულ ენერგიას. ამიტომ, მსხვილი ჰესების მშენებლობა ქვეყნისთვის უმნიშვნელოვანესია“, - აცხადებს გიორგი ფანგანი.აქვე შეგახსენებთ, რომ ამჟამად ქვეყნის მომარაგების 68%-ზე მეტი სწორედ ჰესებიდან მოდის, ხოლო ქვეყნის შიდა გენერაციის მხრივ ჰესების წილი დაახლოებით 80%-ს წარმოადგენს.წყარო: energynews.ge