ლუდის ექსპორტი 16%-ით შემცირდა - TOP 5 ქვეყანა, სადაც საქართველოდან ყველაზე დიდი მოცულობით ლუდი გავიდა

ნაღდი ფულის მომავალი მისი ციფრული ანალოგია, რომლის გადაადგილება დროსა და სივრცეში სულ უფრო ციფრული ხდება, რასაც ტექნოლოგიურად გამართული, უსაფრთხო და სწრაფი ინფრასტრუქტურა და სისტემები ესაჭიროება. ხელოვნური ინტელექტი ამ ჯაჭვში მონაცემების სწრაფად დამუშავების დასაყრდენი მძლავრი ინსტრუმენტია. მისი პენეტრაცია გადახდების ეკოსისტემაში არა მხოლოდ გაზრდის ინტერნეტ სივრცეში პერსონალური ინფორმაციის მოძრაობის უსაფრთხოებას, არამედ შესაძლებლობას მისცემს მონაწილეებს მოახდინონ საგანთა და სერვისების ინტერნეტიზაცია პერსონიფიცირებული და მოხმარებელზე მაქსიმალურად მორგებული პროდუქტების შესათავაზებლად.სტატიაში ხელოვნური ინტელექტის საგადახდო ინდუსტრიაში პენეტრაციისა და მისი მდგრადი განვითარების პერსპექტივებია აღწერილი საერთაშორისო გამოცდილებებსა და ადგილობრივ პრაქტიკებზე დაყრდნობით. მოყვანილია დარგის ექსპერტების შეხედულებები და ბოლო დროინდელი კვლევების შედეგად გაანალიზებული მიგნებები.საგანთა ინტერნეტიზაცია (IoT-Internet of Things) თანამედროვე მსოფლიოს გადაუდებელი საჭიროება ხდება. ეს განსაკუთრებით თვალსაჩინოდ ფინანსურ სექტორში შეიმჩნევა, სადაც მომხმარებელის ყოველდღიური საჭიროებებისთვის თანამედროვე, უსაფრთხო, იაფი და მოხერხებული ფინანსური ინსტრუმენტების დანერგვა მიმდინარეობს. სერვისების ინტერნეტში გადანაცვლება პერსონალური ინფორმაციის დაცულობაზე განსაკუთრებული მონიტორინგის ქონას მოითხოვს. მომხმარებლის ცალსახა იდენტიფიკაცია ვირტუალურ სივრცეში ოპერირებისთვის იქცა გამოწვევად, რომლის გადაჭრასაც ინდუსტრია ბიომეტრიისა და ხელოვნური ინტელექტის  ჩართულობით ცდილობს. „ფულის თეორიაში საინტერესო და აღსანიშნავი ფაქტია, რომ ფულის გამოყენება მისი გაჩენისას იყო უდავოდ პროგრესული, და როდესაც მან საყოველთაო აღიარება მოიპოვა, შემდგომი პროგრესის ხელშესაწყობად, გვიწევს მისი გამოყენებისგან თავის შეკავება“ (Dominique Rambure and Alec Nacamuli, 2006). საუკუნეების წინ ფულადი ნიშნების გამოჩენამ იმ დროის გლობალურ სავაჭრო ურთიერთობებში გადამწყვეტი როლი ითამაშა, გაცვლის თეორიაზე დაყრდნობით, ფულის გეოგრაფიულად გადაადგილების შესაძლებლობის გაჩენამ განავითარა ქვეყნების ეკონომიკები და პროდუქციისა და სერვისის მიწოდების ჯაჭვები ტერიტორიული შეზღუდვების გარეშე. დღეს ფულის მოძრაობამ ციფრულ სივრცეში გადაინაცვლა და ბიზნესებისა და პროცესების დიჯიტალიზაციის კვალდაკვალ ციფრული ფული და მისი დროსა და სივრცეში გადაადგილება სულ უფრო მეტად საჭირო და აუცილებელი პროცესი ხდება.ციფრული ფულის ციფრულ სივრცეში არსებობა და გადაადგილება სისწრაფესთან, სიფრთხილესთან და ღირებულებასთან მჭიდროდ არის დაკავშირებული. დღეს არსებული საგადახდო ეკო სისტემების სიმძლავრეები არ არის საკმარისი და ვერ უპასუხებს მზარდ მოთხოვნას ტექნოლოგიური ტრანსფორმაციის გარეშე, რომელიც დიდი სისწრაფით შემოდის ყველა ჩვენგანის ყოველდღიურ ცხოვრებაში.მაინც რა არის ხელოვნური ინტელექტი? - ხელოვნური ინტელექტი წარმოადგენს კომპიუტერულ მეცნიერებებზე დაფუძნებულ მანქანურ უნარს, შეასრულოს ადამიანის ინტელექტის ჩამნაცვლებელი ამოცანები, როგორიცაა ვიზუალური აღქმა, მეტყველების ამოცნობა, გადაწყვეტილებების მიღება და სხვა. ჩვენ მას უკვე ვიყენებთ ჩვენს ყოველდღიურ ყოფა-ცხოვრებაში ხმოვანი ასისტენტების, ჩატბოტებისა და ციფრული კონსიერჟების, სახლის რობოტების სახით.„ხელოვნური ინტელექტის საშუალებით შესაძლებელია ქცევითი მონაცემების დიდი მოცულობის შეფასება, ანალიზი და მოდელირება, ხელოვნურ ინტელექტზე მომუშავე პლატფორმას შეუძლია დააგენერიროს მაღალკვალიფიციური სპეციფიკური მიმოხილვა ხარჯვის სტილზე და ტენდენციებზე. ეს მონაცემები კი ფინასურ ინსტიტუტს ეხმარება  უკეთესად მოარგოს თავისი პროდუქტი და სერვისი ბაზრის მოთხოვნას, რაც მის მოგებას ზრდის და აუმჯობესებს კლიენტის კმაყოფილებას“ (ნინო მუშკუდიანი. საქართველოს ეროვნული ბანკი. 2024 წლის ინტერვიუ).ხელოვნური ინტელექტის მნიშვნელობა და მისი გარდაუვალი გავლენა ადამიანთა ყოველდღიურ ცხოვრებაზე აღნიშნულია საქართველოს კათალიკოს-პატრიარქის 2024 წლის საშობაო ეპისტოლეში: „ცნობილია, რომ ხელოვნური ინტელექტი არის კაცობრიობის მიერ დაგროვილი ცოდნის ჯამი, კოლექტიური ცოდნა, რომელიც ალგორითმებით იძლევა შესაბამის ინფორმაციას. ამ საშუალებით ადამიანს ექნება წვდომა მრავალგვარ მონაცემებზე მისთვის სასურველ ნებისმიერ სფეროში, რაც ტექნოლოგიურ წინსვლას კიდევ უფრო დააჩქარებს“. პატრიარქი და შესაბამისად სამოციქულო ეკლესიაც კი აღიარებს  ხელოვნური ინტელექტის ძალას შეცვალოს ჩვენი ყოველდღიურობა, თუმცა იქვე აღნიშნავს იმ რისკებს, რომელსაც ეს ტექნოლოგია ატარებს მისი სათანადო გაცნობიერების გარეშე, არამიზნობრივად გამოყენების გამო: „ხელოვნურ ინტელექტს აქვს პოტენციალი, უდიდესი გარდატეხა შეიტანოს ჩვენს ცხოვრებაში და მთლიანად შეცვალოს ჩვენი ყოველდღიურობა, თუმცა, ადამიანის სულიერი განვითარების გარეშე, მოსალოდნელი უარყოფითი შედეგებიც აუცილებლად გასათვალისწინებელია; რადგან უახლოეს მომავალში ყველა ამ ახალი რეალობის წინაშე აღმოჩნდება და აუცილებელია, ჩვენი საზოგადოება მომზადებული შეხვდეს მას“ (სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის საშობაო ეპისტოლე 2024 https://patriarchate.ge/news/3274, წვდომის თარიღი 07-01-2024).ხელოვნური ინტელექტის გლობალური ბაზარი სწრაფი ტემპით ფართოვდება, ამ ტექნოლოგიაზე დაყრდნობით შექმნილი აპლიკაციები უამრავ ინდუსტრიას მოედო და ინტენსიურად ინერგება. კვლევითი კომპანია IDC-ის მონაცემებით 2024 წლის ბოლოსთვის ხელოვნური ინტელექტის ბაზრის მოცულობა ნახევარ ტრილიონ აშშ დოლარს გადააჭარბებს.WhiteSight -ის მორიგ გამოცემაში Linas Beliūnas აღწერს ხელოვნური ინტელექტის ფინანსურ სექტორში პენეტრაციის კონკრეტულ მაგალითებს წამყვანი ფინანსური ინსტიტუციების მიერ გადადგმული ნაბიჯების მიხედვით. ხელოვნური ინტელექტის გამაოგნებელმა განვითარებამ ნებისმიერ ბიზნეს სექტორს - ელექტრონულ კომერციას, ჯანდაცვას, გართობას და სხვა - უპრეცედენტო პოტენციალი გაუხსნა. მათ შორის არის ფინანსური სექტორი, რომლის ტრანსფორმაციაც უამრავ ბენეფიტს მოუტანს სექტორს. კერძოდ რამდენიმე მნიშვნელოვანი სარგებელი, რაც ტრანსფორმაციის შედეგად მიიღწევა და ეს არ არის თეორია, არამედ უკვე არსებობს კონკრეტული მაგალითებიც:1. სერვისებისა და პროდუქტების პერსონალიზება - კონკრეტული მაგალითები:- Morgan Stanley-მ ხელოვნური ინტელექტის ტექნოლოგიაზე დაყრდნობით შექმნა მექანიზმი სახელად Next Best Action, რომელიც კლიენტებთან აგზავნის მათზე მორგებულ შეტყობინებებს ფინანსური მრჩევლების მეთვალყურეობით.- Klarna-მ დანერგა ChatGPT რომელიც მომხმარებლებს პერსონალიზებულ შოპინგ გამოცდილებას სთავაზობს, მათ გემოვნებაზე და ინტერესებზე დაყრდნობით - რას ეძებენ ინტერნეტში, რას ადარებენ ერთმანეთს - ამ ინფორმაციის ანალიტიკაზე დაყრდნობით- Amazon-მა და Netflix-მა დანერგა მომხმარებელთა პრეფერენციების საფუძველზე შექმნილი შეთავაზებები, რომელიც ასევე ხელოვნური ინტელექტის ტექნოლოგიაზეა დაფუძნებული2. ახალი შესაძლებლობების შექმნა - მაგალითი:- Citadel ახორციელებს კომპანიის მასშტაბით OpenAI's ChatGPT ინსტრუმენტის ლიცენზირებას თავისი ყველა ოპერაციის მიგრაციისთვის.3.  რისკისა და თაღლითობის მართვა - მაგალითი:- Deutsche Bank-მა დანერგა NVIDIA, რომელიც ხელოვნური ინტელექტის აპლიკაციებზე დაყრდნობით განახორციელებს რისკების მენეჯმენტს, ოპერაციების ეფექტიანობის შეფასებას და კლიენტების მომსახურების სერვისის გაუმჯობესებას- მომხმარებელთა ძლიერი აუტენტიფიკაცია სავალდებულო სტანდარტი გახდა 2022 წლიდან, მათ შორის საქართველოშიც დაინერგა PSD2 სტანდარტი ევროდირექტივის შესაბამისად, რაც გადახდის პროცესში გადამხდელის ძლიერ ავთენტიფიკაციას გულისხმობს. ამ პროცესში 3D ავთენტიფიკაცია და ბიომეტრია მონაწილეობს. ბიომეტრია სახის, თითის, თვალის ბიომეტრიული მონაცემების დამუშავებას მოიცავს ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით. ბიომეტრიის ბაზრის მოცულობა 2027 წლისთვის 83 მილიარდ აშშ დოლარს მიაღწევს CAGR 14,1% Biometric System Market | Markets and Markets, 2022-ის პროგნოზირებით.4. გამჭვირვალობისა და შესაბამისობის მიღწევა - მაგალითი:- კომპანია Flagright -მა OpenAI-თან თანამშრომლობით დანერგა ‘Flagright AI’, რომელიც ხელოვნურ ინტელექტზე დაფუძნებული გლობალურ AML (Anti-Money Laundering), შესაბამისობისა და თაღლითობის პრევენციის მიზნებს მოემსახურება.5. ოპერაციების ავტომატიზაცია და ხარჯების შემცირება - მაგალითი:- JPMorgan-მა დანერგა ChatGPT-ის მსგავსი ხელოვნური ინტელექტის სერვისი ინვესტორებისთვის სახელად IndexGPT. ეს სერვისი ინვესტორებს შეარჩევინებს, გააანალიზებინებს და რეკომენდაციებს გაუწევს სხვადასხვა ფინანსურ აქტივებზე, ფასიან ქაღალდებსა და აქციებზე, ობლიგაციებზე და ციფრულ აქტივებზე.6. ორკესტრირებული გადახდის სისტემები - ეს არის გადახდების მულტიარხული პლატფორმები, რომელზეც დაერთებულია რამდენიმე ექვაირერი, სერვის პროვაიდერი, საგადახდო სისტემა, ავთენტიფიკაციის მექანიზმები, ბიომეტრია, პროცესინგები. გადახდის მომენტში ხელოვნური ინტელექტის ტექნოლოგიის გამოყენებით პლატფორმა ადგენს ამ ტრანზაქციის მარშრუტიზაციის ოპტიმალურ გზას და ისე ამუშავებს ტრანზაქციას, რომ მინიმალური დანახარჯით მაქსიმალურად სწრაფი გადახდა განახორციელოს და მომხმარებლის საუკეთესო გამოცდილებაზეც იზრუნოს პარალელურად. Grand View Research-ის მონაცემებზე დაყრდნობით ორკესტრირებული პლატფორმების 2023-2030 პერიოდის ბაზრის ზრდის CAGR 24.7% იქნება. (Payment Orchestration Platform Market Size | Grand View Research, 2022)საერთაშორისო საგადახდო სქემა Visa 2025 წლის 6 ძირითად ტრენდში პირველ ადგილზე ხელოვნური ინტელექტის საგადახდო ეკოსისტემის ტრანსფორმაციაზე ზემოქმედებას ასახელებს: „ხელოვნური ინტელექტი ითამაშებს უმნიშვნელოვანეს როლს გადახდების პერსონალიზაციის გამოცდილების შექმნასა და განვითარებაში, თაღლითობის დეტექციის ინსტრუმენტების შექმნასა და დანერგვაში მყიდველებისა და გამყიდველებისთვის უსაფრთხო და საიმედო გამოცდილების უზრუნველსაყოფად. ღრმა მანქანური სწავლების ალგორითმების დახვეწა ტრანზაქციების ონლაინ ანალიზისა და მყისიერი გადაწყვეტილებების მიღების შესაძლებლობას მისცემს ინდუსტრიის მესვეურთ რეალურ დროში. ხელოვნური ინტელექტის შემდეგ თაობებს აქვს პოტენციალი გარდაქმნას გადახდების ეკოსისტემა და გახადოს ის უფრო დაცული, ჭკვიანი და მდგრადი - რაც სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანი ფაქტორებია საგადახდო ინდუსტრიის ბიზნესის წარმატებისთვის.“ (Visa, “What’s ahead for payments in 2025?” Dec 18, 2024)ელექტრონული კომერციის სამყაროში კლიენტთა გამოცდილების გაუმჯობესების კუთხით ჩატბოტების ურიცხვი რაოდენობის აპლიკაციები დაინერგა და წლის ბოლოსთვის ეს ბაზარი 180 მილიონ აშშ დოლარს მიაღწევს, ხოლო 2027 წლისთვის კი 400 მილიონი დოლარია პროგნოზირებული (Chatbot market revenue worldwide from 2018 to 2027 | Statista 2024). ადამიანის ხმის მიმსგავსებულად NLP, aka natural language processing და მანქანური სწავლების გამოყენებით ჩატბოტს შეუძლია მომხმარებლის უამრავ კითხვას გასცეს პასუხი და დაზოგოს კომპანიის რესურსები გადამხდელის აუტენტიფიკაციისა და გადახდის პროცესის ჩათვლით. თუმცა ეს ტექნოლოგია განვითარების საწყის ეტაპზეა და ადამიანის მეთვალყურეობის ქვეშ ხდება გადახდის მიღება ჯერ-ჯერობით.ელექტრონული კომერცია ბევრი სხვა მიმართულებითაც იყენებს ხელოვნური ინტელექტის ტექნოლოგიებს ონლაინ სივრცეში ტრანზაქციების მარტივი და წარმატებული check-out -ების გასაზრდელად.რისკებისა და თაღლითური ტრანზაქციების მართვა ელექტრონული კომერციის ბიზნესში უმნიშვნელოვანესია. ფინანსური ინსტიტუტების მიერ ინერგება რისკების მონიტორინგის სისტემები, რომლებიც შესაძლოა საჭიროზე მეტ ტრანზაქციას ბლოკავენ არასათანადო ანალიზის ჩატარების გამო. ხელოვნურ ინტელექტზე მომუშავე რისკებზე დაყრდნობილი ავტორიზაციები კი მომხმარებლის ქცევიდან და სხვა მრავალი პარამეტრიდან გამომდინარე, რაც მონაცემთა ბაზაში არსებობს ისტორიული მონაცემების სახით, ღებულობს უფრო ზუსტ და მომხმარებელზე მორგებულ გადაწყვეტილებებს თუ რა შემთხვევაში დაადასტუროს ტრანზაქცია და რა შემთხვევაში მიიჩნიოს ის საფრთხედ.ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებას გამოწვევებიც ახლავს თან. პერსონალურ მონაცემთა დაცვისა და სამუშაო ადგილების დაკარგვის გამოწვევებს ყველაზე ხშირად მოიხსენიებენ ამ თემაზე საუბრისას. კითხვაზე „ეკონომიკის გაციფრების კვალდაკვალ პერსონალური მონაცემების დაცვის გამოწვევებთან გამკლავების რა გზები მიგაჩნიათ მართებულად?“ ინტერვიუერი დავით ბეჟიაშვილი (საგადახდო სფეროს ექსპერტი) პასუხობს: „ციფრული სისტემების განვითარებასთან ერთად, სულ უფრო მწვავედ დადგება პერსონალური ინფორმაციის დაცვის საკითხი. ეს ეხება არა მხოლოდ გადახდებს, ზოგადად ნებისმიერ მიმართულებას. აქ ალბათ საჭიროა პირველ რიგში მომხმარებლების ინფორმირება და შესაბამისი განათლება. ამავდროულად ინფორმაციის მიმღების მიერ ამ დატის ისეთი სახით შენახვა, რომ მაქსიმალურად იყოს დაცული მომხმარებლის ინტერესები. ზოგადად, ეს საკითხი მიმდინარე ეტაპზე და შემდეგშიც დიდი გამოწვევა იქნება“.საქართველოში ხელოვნური ინტელექტის შესახებ მოსახლეობის ცნობიერება და მისი მიმღებლობა ასაკობრივ ჯგუფებში განსხვავებულია. 16-25 წლის ასაკობრივ ჯგუფში ლოიალობა კრიპტო პროდუქტების მიმართ უფრო მაღალია, ვიდრე ხელოვნური ინტელექტის შემცველი ციფრული ინსტრუმენტების მიმართ. 2024 წლის ზაფხულში 1679 რესპოდენტის ჩართულობით ჩატარებული რაოდენობრივი კვლევის შედეგებით ხელოვნური ინტელექტის გამოყენების შეფასება მოსახლეობაში ცალსახად დადებითია.გამოიკვეთა 16-25 ასაკობრივი ჯგუფის ინტერესის კრიპტოს სასარგებლოდ გადახრა ხელოვნური ინტელექტთან მიმართებაში, ასაკის ზრდასთან ერთად ხელოვნურ ინტელექტს უფრო ნაკლები რესპოდენტი აცხადებს მიუღებლად ვიდრე კრიპტოს. ანუ ახალგაზრდებს უფრო კრიპტო პროდუქტები იზიდავთ, ხოლო მოზრდილებს - ხელოვნურ ინტელექტზე დაფუძნებული სერვისები.კვლევის ეს მიგნება ხელოვნური ინტელექტის უტილიზაციის ადრესატების დასადგენად შეიძლება იქნას გამოყენებული. კერძოდ, ახალგაზრდა, მხოლოდ საბაზისო განათლების მქონე საზოგადოებას სწრაფი უკუგების მიღება სურს ვიდრე გრძელვადიან პროექტებში მონაწილეობა, რომელიც მეტ ცოდნას, გამოცდილებას და ძალისხმევას მოითხოვს მათგან, რისთვისაც ისინი არ არიან მზად. 45+ საზოგადოება სათანადო განათლებით, ცოდნითა და გამოცდილებით უკვე არის აღჭურვილი და ეძებს პროცესების ეფექტიანობის გაზრდის შესაძლებლობებს თავის სამუშაო ადგილებზე საუკეთესო შედეგების მისაღებად. ამიტომ მათთვის ხელოვნური ინტელექტი უკვე არის პოტენციური ინსტრუმენტი უტილიზაციისა და საქმეში მეტი ინტეგრაციისთვის.ხელოვნური ინტელექტის ტექნოლოგიის შეთავაზება სწორედ მოწიფული სეგმენტისთვის არის უპრიანი, რათა მოხდეს მისი შეგნებულად დანერგვა და განვითარება სათანადო ხელში.საგადახდო ინდუსტრიაში ხელოვნური ინტელექტი რამდენიმე მიმართულებით დღითი დღე  უფრო და უფრო ფართოდ ინერგება, მიუხედავად მისი ფართოდ გამოყენებისთვის საჭირო ადამიანური კომპეტენციების ნაკლებობისა და საწყისი კაპიტალდაბანდების ბიზნესისთვის მტკივნეულად მაღალი ზომისა. კერძოდ:1.გადახდების პროცესინგიმიწოდების გლობალურ ჯაჭვში ფულის გადაადგილების სისწრაფის, უსაფრთხოების და ხელმისაწვდომობის უზრუნველსაყოფად ხელოვნური ინტელექტის შემცველი ბიზნეს მოდელები ინერგება გადახდების პროცესირების ეკოსისტემაში, რაც საოპერაციო ხარჯების 9%-ით შემცირებას და ტრანზაქციების გამტარუნარიანობის 9%-იან ზრდას განაპირობებს ბოლო კვლევების მიხედვით.2.მონაცემების ვიზუალიზაცია და დინამიური რეპორტინგისაოპერაციო საქმიანობის ამსახველი ანგარიშგებისა და რეპორტინგის სისტემებში BI (Business Intelligence) ხელსაწყოების იმპლემენტაცია, მონაცემთა ბაზების სტრუქტურირება და ვიზუალიზაცია კომპანიების მმართველობითი ანგარიშგებებისა და დინამიკის თვალსაჩინოებისთვის ხელოვნური ინტელექტი გარდაუვალი აუცილებლობა გახდა. რეპორტინგის ავტომატიზაციით იზოგება ადამიანური და დროითი რესურსიც.3.ფროდის მყისიერი პრევენცია და რისკების მართვატრანზაქციების დროის რეალურ რეჟიმში ეფექტური მონიტორინგისთვის და ფროდის მყისიერი დეტექცია-პრევენციაა მნიშვნელოვანია ონლაინ თაღლითობის აღსაკვეთად. გადახდის ოპერაციების ციფრულ არხებში გადანაცვლება ფროდის მაჩვენებელზე სასიკეთოდ მოქმედებს .2024-2027 პროგნოზირებული დანაკარგი ონლაინ გადახდების სფეროში $ 343 მლრდ აშშ დოლარს შეადგენს გლობალური მასშტაბით.4.მომხმარებელთა მხარდაჭერა და ჩათბოტებიმომხმარებლის ინტერესის მაქსიმალურად მოკლე დროში იდენტიფიცირებისა და მაქსიმალურად კითხვაზე მორგებული რეკომენდაციების მყისიერად დასაგენერირებლად  Generative AI, ანუ აგრეგირებული ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებამ ჰპოვა აღიარება მომსახურების სფეროში. ბოლო კვლევებით, მომხმარებელთა 69% ემხრობა ასეთი ჩათბოტების გამოყენებას სერვისებში, რაც მათზე მოთხოვნას ყოველდღიურად ზრდის.5. მონაცემების სტრუქტურირება და პერსონიფიცირებული შეთავაზებებიმომხმარებლისთვის ბრძოლა მხოლოდ სასურველი პროდუქტის შეთავაზებით უკვე დიდი ხანია აღარ შემოიფარგლება. მომხმარებელზე ე.ე. „შესყიდვის გამოცდილება“ იყიდება, რომელიც სულ უფრო პერსონალიზებული ხდება ხელოვნური ინტელექტის მძლავრი მექანიკების დანერგვით Big Data ანალიტიკასა და ინდივიდუალური  შეთავაზებების მყისიერი ფორმირების პროცესში, რაც ზრდის მომხმარებელთა კმაყოფილებას და შესაბამისად გაყიდვებს.6. კრიპტო პროექტებსა და ბლოკჩეინ ინდუსტრიის  ხელოვნურ ინტელექტთან ფართომასშტაბიანი კოლაბორაციის პერსპექტივებითითქოს რა უნდა ჰქონოდათ საერთო კრიტოსა და AI-ს, ორივე წლების განმავლობაში თავისი მიმართულებით ვითარდებოდა და იკრეფდა გარშემო შესაბამის სეგმენტს, თუმცა დღეს უკვე დღის წესრიგში აქტიურად დადგა ხელოვნური ინტელექტის შესაძლებლობების კრიპტო ინდუსტრიაში უტილიზაციის ფართო პერსპექტივები. კერძოდ: ქცევაზე დაფუძნებული გამოთვლითი ალგორითმების მეშვეობით პროგნოზირება, სმარტ კონტრაქტების უსაფრთხოების აუდიტი, ახალი სმარტ კონტრაქტების პროგრამირება, ახალი კრიპტო ვალუტების შექმნა (“Forking” EARS20 ეთერიუმის ბლოკჩეინი), ვალუტების კონვერტაციების ავტომატიზაცია, ტრანზაქციების თრექინგი, ტრანზაქციებისა და კრიპტოვოლეტების ანალიტიკა, უსწრაფესი კრიპტო გარიგებები და ა.შ.გადახდის ოპერაციის სისწრაფე, უსაფრთხოება, ფასი და მოხერხებულობა არის მომხმარებლის კმაყოფილების ძირითადი საზომები. ოპერაციის დადასტურებაზე გადაწყვეტილების მილიწამებში მიღების შესაძლებლობას ღრმა მანქანური სწავლება და დღეს უკვე ხელოვნური ინტელექტი იძლევა.საგადახდო სქემა VISA მიიჩნევს, რომ ხელოვნური ინტელექტის ტექნოლოგიის გამოყენება ტრანზაქციის დადასტურება/უარყოფის პროცესში უნდა მოხდეს მხოლოდ მას შემდეგ რაც ტექნოლოგია მაღალი ხარისხის ნიშნულზე ავა და არ გამოიწვევს დროის ინტერვალის გაზრდასა და VISA Net ქსელის სტაბილურობას არ შეუქმნის საფრთხეს. ხელოვნური ინტელექტის ყველაზე მოწინავე ფორმების გამოყენება მოითხოვს მონაცემთა ბაზების ფართო მასივებთან წვდომას, რაც გლობალური საგადახდო სქემებისთვის და მათი მეცნიერებისთვის ხელმისაწვდომია სრულიად მსოფლიოს მასშტაბით (www.visa.com).ხელოვნური ინტელექტის გამოყენებით იქმნება ძლიერი ტექნოლოგია მომხმარებელთათვის გადახდის პროცესის სარგებლიანობის უზრუნველსაყოფად, რომელიც აბსოლუტურად უსაფრთხო გარემოში კომფორტული გადახდების განხორციელების შესაძლებლობას იძლევა ყოველგვარი დაყოვნების გარეშე.ტექნოლოგიურმა წინსვლამ უამრავი შესაძლებლობა მოგვიტანა ხელშესახები დისტანციის ფარგლებში. ხელოვნური ინტელექტიდან დიდ მონაცემებამდე (big data), კრიპტოვალუტიდან ბლოკჩეინამდე, ჩვენ მუდმივად ვხვდებით გარდაუვალ ტექნოლოგიურ რევოლუციებს, თამაშის შემცვლელებს და პარადიგმის ცვლილებებს.ხელოვნური ინტელექტის მიერ გადახდების ეკოსისტემაში დროის მოკლე შუალედში შემოტანილი ინოვაციური ცვლილებები შთამბეჭდავია. დაწყებული ჩეთბოტებით, რომლებსაც ძალიან კარგად ესმით კლიენტების საჭიროებების და ამუშავებენ გადახდებს,  დამთავრებული ბიომეტრიული ავტორიზაციებით, რომლებიც მომხმარებლებს საშუალებას აძლევს დაადასტურონ თავისი ვინაობა და განახორციელონ გადახდები სმარტფონის ეკრანზე თითის უბრალოდ დაჭერით ან კამერაში ყურებით.და ეს მხოლოდ დასაწყისია... ხელოვნური ინტელექტი მომხმარებლის გამოცდილების გაუმჯობესებით, უფრო სწრაფი და უსაფრთხო გადახდების განხორციელების შესაძლებლობით, ფინანსური სამყაროს ტრანსფორმაციას მოახდენს და ამის დაიგნორება არ შეიძლება.

1736772746

კერძოდ, საქართველოს ბანკის ჯგუფის (BGEO LN) აქციები დაიხურა 45.00 ბრიტანულ ფუნტ სტერლინგში (GBP), -3.23% წინა კვირასთან შედარებით და -0.66% გასულ თვესთან შედარებით. ვაჭრობის მოცულობამ 288 ათას აქციაზე მეტი შეადგინა, GBP 44.75 - 48.00 დიაპაზონში. ბოლო 4 კვირის განმავლობაში, საშუალო დღიური ვაჭრობის მოცულობამ 56 ათასი აქცია შეადგინა.თიბისი ბანკის ჯგუფის (TBCG LN) აქციები დაიხურა 30.25 ბრიტანულ ფუნტ სტერლინგში (GBP), -2.73% წინა კვირასთან შედარებით და -2.42% გასულ თვესთან შედარებით. ვაჭრობის მოცულობამ 198 ათას აქციაზე მეტი შეადგინა, GBP 29.80 - 31.50 დიაპაზონში. ბოლო 4 კვირის განმავლობაში, საშუალო დღიური ვაჭრობის მოცულობამ 54 ათასი აქცია შეადგინა.Georgia Capital-ის (CGEO LN) აქციები დაიხურა 11.46 ბრიტანულ ფუნტ სტერლინგში (GBP), -7.73% წინა კვირასთან შედარებით და +1.78% გასულ თვესთან შედარებით. ვაჭრობის მოცულობამ 256 ათას აქციაზე მეტი შეადგინა, GBP 11.46 - 12.60 დიაპაზონში. ბოლო 4 კვირის განმავლობაში, საშუალო დღიური ვაჭრობის მოცულობამ 62 ათასი აქცია შეადგინა.

1736772106

„გაათანაბრე“ „სოკარ ჯორჯია გაზის“ მომხმარებლებს შესაძლებლობას აძლევს გაზში ყოველ თვე ფიქსირებული თანხა გადაიხადონ და თავიდან აირიდონ ზამთარში მკვეთრად გაზრდილი ხარჯები. პროგრამა წამყვან ევროპულ ქვეყნებში აპრობირებულ მეთოდს ეფუძნება, რომელიც ადგილობრივ რეალობაზე ადაპტირდა და ქართული ბაზრის მოთხოვნებს მოერგო.  როგორ გამოითვლება ფიქსირებული გადასახადი?ყოველთვიური ფიქსირებული თანხა ყველა აბონენტისთვის ინდივიდუალურად გამოითვლება: „გაათანაბრეში“ ჩართვის შემდეგ, პროგრამა მომხმარებლის მიერ ბოლო გასული 12 თვის განმავლობაში ბუნებრივ გაზში გადახდილ თანხას დააჯამებს და საშუალო ოდენობას დაიანგარიშებს. სწორედ ამ ფიქსირებულ თანხას გადაიხდის აბონენტი ყოველთვიურად მთელი წლის განმავლობაში.ამ პროცესის საილუსტრაციოდ, მარტივი მაგალითი მოვიყვანოთ: ვთქვათ, აბონენტმა წინა წელს ბუნებრივ გაზში ჯამურად 700 ლარი გადაიხადა. ეს თანხა 12 თვეზე გაიყოფა და დაემატება „გაათანაბრეს“ ყოველთვიური მომსახურების საკომისიო 5%. ამ შემთხვევაში მომხმარებელი ყოველთვიურად 61,30 ლარს გადაიხდის. მოცემული გზით კი პროგრამა მომხმარებელს საშუალებას აძლევს, 45%-მდე თანხა დაზოგოს ცივ სეზონზე.ყოველი წლის ბოლოს, ნებისმიერი სხვაობა სავარაუდო გადახდებსა და რეალურ დანახარჯს შორის დაკორექტირდება და აბონენტის ანგარიშზე დადებითი ან უარყოფითი ნაშთით აისახება.  როგორ ჩაერთვებით პროგრამაში „გაათანაბრე“?პროგრამაში ჩასართავად „სილქის“ ახალ მობილურ აპლიკაციაში დარეგისტრირება და „გაათანაბრეს“ მარტივი ფორმის შევსებაა საჭირო. აბონენტის ნომრის მითითების შემდეგ, ალგორითმი მომხმარებელზე მორგებულ შეთავაზებას დააგენერირებს. დადასტურების შემთხვევაში კი პროგრამა ავტომატურად გააქტიურდება. აბონენტები „გაათანაბრეში“ ჩართვას ანათვალის ასაღებად მისული ინკასატორების ან „სოკარ ჯორჯია გაზის“ სერვის ცენტრების ოპერატორების დახმარებითაც შეძლებენ.აღსანიშნავია, რომ „გაათანაბრეს“ გასააქტიურებლად მომხმარებლის საკრედიტო ისტორიას მნიშვნელობა არ აქვს, რადგან ალგორითმს მხოლოდ „სოკარ ჯორჯია გაზის“ სააბონენტო ისტორიაზე მიუწვდება ხელი.გასულ წელს პროგრამით სარგებლობა საქართველოს მხოლოდ სამი ქალაქის – რუსთავის, მცხეთისა და ქუთაისის – მოსახლეობას შეეძლო. წელს კი, მაღალი მოთხოვნიდან გამომდინარე, მასში ჩართვის შესაძლებლობა საქართველოს მასშტაბით „სოკარ ჯორჯია გაზის“ ნებისმიერ აბონენტს მიეცა.

1736764120

მის პოსტს უცვლელად გთავაზობთ:„PSP ჯგუფი ვუერთდებით საყოველთაო გაფიცვას, ორი მოთხოვნით: ჩატარდეს ახალი, გამჭვირვალე, უმაღლესი სტანდარტის საპარლამენტო არჩევნები და განთავისუფლდნენ პოლიტპატიმრები. ერთი სიტყვით - ვითხოვთ სამართლიანობას.რაკი PSP ჯგუფი წარმოადგენს სამედიცინო კომპანიას, ჩვენ არც მორალური და არც სამართლებრივი უფლება არ გვაქვს, რამდენიმე საათით სრულად შევაჩეროთ მუშაობა. ამიტომ ვაჩერებთ ჩვენს საქმიანობას 5 წუთით, თუმცა ეს პროტესტიც იქნება იმგვარი, რომ ამ 5 წუთის განმავლობაშიც ერთმა მორიგე ფარმაცევტმა უზრუნველჰყოს გადაუდებელი შემთხვევების მომსახურება.ალბათ, ახსნას არავისთვის საჭიროებს, რომ გადაუდებელი ოპერაცია ვერ გადაიდება, რეანიმაცია მუშაობს ვერ შეაჩერებს, აფთიაქში მოსულ მაღალწნევიანს უკან ვერ გავაბრუნებთ, ცოტა ხანში მობრძანდიო. ამ ფონზე, ჩვენი პროტესტი წარიმართება ასე: აფთიაქში იქნება მორიგე, გადაუდებელი შემთხვევებისთვის, ხოლო დანარჩენი თანამშრომლები შეურთდებიან პროტესტს 5 წუთის განმავლობაში,“- წერს ოქრიაშვილი „ფეისბუქის“ პირად გვერდზე.შეგახსენებთ, რომ დამსაქმებლები და დასაქმებულები 15 იანვარს 15:00 საათზე საყოველთაო გამაფრთხილებელ გაფიცვას იწყებენ. როგორც ორგანიზატორები აცხადებენ, პროტესტის მიზანია, აჩვენონ საზოგადოებას ის, თუ რა ელის საქართველოს იზოლაციის პირობებში. მათივე ცნობით, გაფიცვა 3 საათის განმავლობაში გაგრძელდება.

1736762321

პროექტი მიზნად ისახავს რეგიონული ტრანსპორტის ეფექტურობის გაზრდას და საერთაშორისო კავშირების გაძლიერებას. მას ნაწილობრივ აფინანსებს მსოფლიო ბანკი, რომელიც ხელს უწყობს მისი განვითარებისა და განხორციელების დაჩქარებას.ახალი რკინიგზა სახელად ჰალკალი-კაპიკულე ასევე ცნობილია როგორც აბრეშუმის რკინიგზა. იგი 2021 წელს დაიწყო და 229 კმ თანამედროვე ინფრასტრუქტურის მშენებლობას გულისხმობს. პროექტი მოიცავს ხაზის გაფართოებას ბულგარეთის დედაქალაქ სოფიაამდე.ამჟამად მასზე ყოველწლიურად დაახლოებით 600 ათასი მგზავრი მოგზაურობს, 2028 წლისთვის კი ეს რიცხვი 3,4 მილიონს მიაღწევს.აბრეშუმის გზის გაშვება 2028 წელს იგეგმება.

1736760345

დოკუმენტის თანახმად, საგარეო ვალის წილის შემცირება ადგილობრივ ბაზარზე უცხოურ ვალუტაში დენომინირებული ობლიგაციების ზრდამ დააბალანსა. ხოლო ადგილობრივ საკრედიტო პორტფელში საბანკო სესხების დოლარიზაცია დასტაბილურდა.„საბოლოოდ, 2024 წლის პირველ ნახევარში, წინა წლის იმავე პერიოდთან შედარებით, კომპანიების შიდა ვალის დოლარიზაცია 1 პროცენტული პუნქტით გაიზარდა (გაცვლითი კურსის ეფექტის გამორიცხვით 0.6 პროცენტული პუნქტით შემცირდა), და კვლავ მაღალ ნიშნულზე - 64.9 პროცენტზე - რჩება. საგარეო ვალის გათვალისწინებით კი კომპანიების მთლიანი ვალის დოლარიზაცია 74.3 პროცენტს შეადგენს, რაც წინა წლის მაჩვენებელთან შედარებით 1 პროცენტული პუნქტით ნაკლებია (გაცვლითი კურსის ეფექტის გამორიცხვით 2.3 პროცენტული პუნქტით ნაკლებია). შედეგად, კომპანიების დაფინანსების სტრუქტურაში უცხოურ ვალუტაში მოზიდული ვალის წილი კვლავ მაღალია.გლობალურად გამკაცრებული ფინანსური პირობების ფონზე, კომპანიების მნიშვნელოვანი დამოკიდებულება დაფინანსების საგარეო წყაროებზე და ვალდებულებების მაღალი დოლარიზაცია სექტორში არსებულ მოწყვლადობაზე მიუთითებს. აღნიშნული რისკის არასათანადო ჰეჯირების პირობებში, კომპანიების ვალის ტვირთი გაცვლითი კურსის მერყეობის მიმართ მაღალი მგრძნობელობით ხასიათდება, რაც არაერთხელ გამოიკვეთა ბოლო ათწლეულის განმავლობაშიც. სწორედ აღნიშნული გარემოების საპასუხოდ, შემოღებულია არაერთი რეგულაცია. სწორედ ერთ-ერთ ასეთ რეგულაციაში სებ-ის მიერ განხორციელდა ცვლილებები მიმდინარე წლის იანვარსა და მაისში. კერძოდ, რეგულაციის მაისის განახლების მიხედვით, გამსესხებლებს აეკრძალათ არაჰეჯირებულ მსესხებლებზე უცხოურ ვალუტაში სესხის გაცემა, თუ მათი უცხოურ ვალუტაში არსებული სასესხო ნაშთი (ახალი სესხის მოცულობის ჩათვლით) არ აღემატება 400,000 ლარის ექვივალენტს“, - განმარტებულია ანგარიშში. 

1736759823