2026 წელს ევროკავშირის ნახშირბადის გადასახადი, რომელიც იმპორტირებული პროდუქციის ნაწილზეა დაწესებული, ამოქმედდება. ბრიუსელი უკრაინისთვის გადასახადის გათავისუფლების მინიჭებას არ გეგმავს, რადგან ზარალის შეფასება მცირე იქნება. კიევი მიიჩნევს, რომ კრიტიკულ ექსპორტზე ახალმა გადასახადმა შესაძლოა ბიზნესს შეაფერხოს.
ევროკომისიამ წარმოადგინა ახალი წინადადებები საზღვრისპირა ნახშირბადის კორექტირების მექანიზმის (CBAM) შემოღების შესახებ და უკრაინისთვის გათავისუფლება არ მიანიჭა, რადგან ნახშირბადის გადასახადი ხელმისაწვდომად მიიჩნია, მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანა CBAM-ს დაქვემდებარებული პროდუქციის უმსხვილესი ექსპორტიორია.
„სოფლის მეურნეობის ექსპორტის გარდა, ქვეყანა ევროკავშირში აგზავნის თუჯის და ფოლადის ნაწარმს (ევროკავშირში ექსპორტის 12.3%), ცემენტს (0.6%) და ალუმინს (0.3%). CBAM-ის ექსპორტი უკრაინის მშპ-ის დაახლოებით 2%-ს შეადგენს“, - წერს GMK ცენტრი.
ბრიუსელმა მოდელირება გააკეთა, რომ უკრაინის შავი მეტალურგიის პროდუქტებზე საერთო მოთხოვნა ძირითადად სტაბილური უნდა დარჩეს, ექსპორტის მოცულობა კი 2035 წლამდე საბაზისო დონესთან შედარებით დაახლოებით 1%-ით გაიზრდება.
GMK ცენტრმა აღნიშნა, რომ უკრაინის ფოლადის ინდუსტრია კრიტიკულად არის დამოკიდებული ევროკავშირში ექსპორტზე და წლის პირველი 10 თვის განმავლობაში მისი წილი მთლიან ექსპორტში 81%-ს შეადგენდა.
„ჩინეთიდან ფოლადის ჭარბმა ექსპორტმა სხვა ბაზრებიდან უკრაინული ექსპორტი ჩაანაცვლა და ახლა CBAM საფრთხეს უქმნის უკრაინული ფოლადის მიწოდებას ევროკავშირისთვის“, - წერს გამოცემა.
GMK ცენტრის დირექტორის, სტანისლავ ზინჩენკოს თქმით, ევროკომისიის გამოთვლები ზედმეტად გამარტივებულია, რადგან ისინი არ ითვალისწინებენ არაპირდაპირ ეფექტებს და ეკონომიკაში სექტორებს შორის კავშირებს.
„ჩვენი შეფასებით, შავი მეტალურგიის ინდუსტრიამ 2024 წელს უკრაინის მშპ-ს 7.2% შეადგინა, მიწოდების ჯაჭვების ჩათვლით. თუ შავი მეტალურგიის ექსპორტზე CBAM იმოქმედებს, ეს უკრაინის ეკონომიკის სხვა სექტორებსაც დააზარალებს.
ეს დაახლოებით 2.5 მილიარდ დოლარს შეადგენს - მნიშვნელოვან თანხას ომის მდგომარეობაში მყოფი ქვეყნისთვის. CBAM საფრთხეს უქმნის ამ ექსპორტის შემოსავლებს“, - ამბობს სტანისლავ ზინჩენკო.
GMK ცენტრმა გამოთვალა, რომ უკრაინული თუჯის CBAM-ის გადახდები (ნაგულისხმევი მნიშვნელობების საფუძველზე) შეიძლება მიაღწიოს თითქმის 100 ევროს ტონაზე, 111 ევროს ტონაზე ცხელი ნაგლინი ფოლადისთვის და 104 ევროს ტონაზე არმატურისთვის.
ეს უკრაინას სხვა ექსპორტიორებთან შედარებით კონკურენტულ არახელსაყრელ მდგომარეობაში აყენებს. GMK ცენტრის კვლევამ აჩვენა, რომ CBAM 2030 წლისთვის უკრაინისგან ევროკავშირში პროდუქტების, კვადრატული ნაკეთობების და თუჯის ექსპორტის შემცირებას გამოიწვევს.
„უკრაინის ფოლადის ქარხნები იძულებულნი იქნებიან შეამცირონ ან თუნდაც შეაჩერონ წარმოება. ამჟამად მოქმედი შვიდიდან სამი ღუმელი შესაძლოა დაიხუროს, რაც 13 000-ზე მეტი სამუშაო ადგილის დაკარგვის რისკს შექმნის“, - დასძინა GMK ცენტრმა.
გამოცემის ცნობით, ფოლადის კონსტრუქციების, ავზების, კონტეინერების, ჭანჭიკების, ხრახნების და სხვა ნივთების მწარმოებელი და ექსპორტიორი მცირე და საშუალო საწარმოებიც არაკონკურენტუნარიანი გახდება.
